De voormalige Gemeenteschool van Zuid-Eierland

De in traditionele stijl gebouwde school in de buurtschap Zuid-Eierland, één van de woonkernen van de Eierlandse polder,werd “gesticht” in 1912.
Na opheffing en enkele jaren leegstand, werd het gebouw in 1978 atelier, tentoonstel- lingsruimte en woonverblijf van schilder Niek Welboren.
In eigen beheer en met veel respect voor de historie werd het interieur gerestaureerd en het gebouw aangepast voor de nieuwe kunstzinnige functie. Beter gezegd, de nieuwe functie werd op kunstzinnige wijze ingepast.
Restaureren van het interieur betekende: alle sporen van “de hardboardgeneratie” verwijderen en de oorspronkelijke betimmeringen in ere herstellen. Bijna alles, een enkel hoekje uitgezonderd, dat nu opnieuw zichtbaar is, werd gestript, afgekrabd, hersteld en zorgvuldig in de verf gezet.
Na jarenlange arbeid en inzet voor behoud, is een uniek en sfeervol geheel ontstaan. Bovendien heeft de schoolgeschiedenis – die zich langzaam maar onontkoombaar bij de nieuwe gebruiker aandiende – een permanente plaats gekregen in het Historisch Lokaal. Het verzamelde verleden in het lokaal vormt een wezenlijk onderdeel van de permanente tentoonstelling in de Eiland Galerij.

De geschiedenis van de school is nauw verbonden met de verandering van de tijd en de mechanische ontwikkelingen in de landbouw.
De Eierlandse polder, bedijkt in 1835, en nog steeds een belangrijk akkerbouwgebied, telde ooit drie scholen voor lager onderwijs: De Cocksdorp (1841), Midden-Eierland (1877) en Zuid-Eierland, waar al een klein schooltje was in 1849.
De schooltjes bevonden zich op loopafstand van de boerderijen en de daarbij behorende arbeiderswoningen.
De school van Midden-Eierland (hemelsbreed 3,5 km verderop) werd beschouwd als “de concurrent”, want in de polder kon één verhuizend arbeidersgezin bepalend zijn voor het aantal leerlingen, hiermee samenhangend het aantal leerkrachten en het functioneren van de school…
De bloeitijd van de school was in de jaren dertig, er waren toen 3 leerkrachten, ruim 80 kinderen bevolkten 3 lokalen – en zorgden voor leven op de buurt. Later werd het weer – net als in het begin – een “Tweemansschool”. De meeste kinderen gingen toen slechts zes of zeven jaar naar school. Zij waren al vroeg belangrijk als arbeidskracht.
“De goeie ouwe tijd”(?) van veel arbeiders en hun veelal grote gezinnen, is al lang voorbij. Lopend naar school is vandaag de dag bijna ondenkbaar…Lopend naar school- op klompen- is geschiedenis geworden, net als de houten banken, de boekjes van Ligthart, Scheepstra en Jetses. Wie vertelt er nog een verhaal bij de wandplaten van Isings of Koekoek?

In het Historische lokaal kunt u nog wel wegdromen bij de oude platen, want met algemene en plaatselijke attributen- die allemaal werden herverzameld, wordt de schoolgeschiedenis in ere gehouden. Niet alleen in het lokaal maar ook in de andere tentoonstellingsruimtes is de oorspronkelijke vorm zichtbaar gebleven.
Het totale gebouw, heeft dan ook ondanks of eerder dankzij de nieuwe invulling veel van de authentieke opzet en sfeer behouden.
School en onderwijzerswoning vertegenwoordigen een tijdperk en een deel van de poldergeschiedenis. Beide panden werden in 1993 erkend als Gemeentelijk monument.
Voor initiatiefnemer Niek Welboren is de erkenning een beloning voor zijn inspanningen, zeker als men bedenkt dat afbreken voor woningbouw ooit een optie was.